Cả năm có một đêm này

(Thơ vui uống rượu cùng vợ đêm rằm tháng tám)

Quanh năm chợ búa gánh gồng
Bao giờ được uống với chồng vài ly.
Chồng hiền, chẳng nói làm chi
Vợ ngoan, mà chả mấy khi rỗi ngày!

Cả năm có một đêm này
Trẻ đi phá cỗ, trăng ngày mười lăm
Chỉ mình – ta, dưới ánh trăng
Với chai rượu nếp sủi tăm ngát lòng!

Chén này tiễn biệt lưng ong
Hết thời mắt biếc đưa đong cái nhìn!
Chén này uống để mà tin
Chén này nữa… cạn đi mình... đã chưa?

Tuổi già yêu cũng khác xưa

Không ào ạt gió, không mưa sập sầm
Ngày lo manh áo miếng cơm
Đêm nằm lắng tiếng nguồn cơn cuối đời!

Rót đầy… em chả thích vơi
Chỉ riêng chồng - vợ, ai cười chi ta!
Đừng chê em xấu, em già
Một thời em cũng là hoa của mình!

Rượu vào em mới thật xinh
Có say thì cũng say tình… mình ơi!
Ta – mình nâng chén, kề môi
Rượu suông nhắm với bồi hồi ánh trăng!

Thái Tâm (Viết trong đêm rằm tháng tám – 2012)

Nhân đọc bài thơ CẢ NĂM CÓ MỘT ĐÊM NÀY của Thái Tâm

Xưa, cụ Nguyễn Khuyến đã từng than thở:

Rượu ngon không có bạn hiền

Không mua không phải không tiền không mua!

Thời nào cũng vậy, đàn ông uống rượu là phải có bạn. Có bạn để rồi vừa nhâm nhi, vừa đàm đạo văn chương hay luận bàn thế sự, chuyện trên trời dưới đất! Có bạn để mà cụng li, rồi khi ngà ngà say mà trổ tài ăn nói. Có bạn để mà hô, mà hét, mà khua chân múa tay cho sướng sự đời! Vì thế cho nên, chỉ cần có chén rượu ngon, có vài món nhắm tàm tạm là nghĩ ngay đến bạn! Đã mấy ai có rượu ngon mồi thơm mà nghĩ đến vợ chưa nhỉ?

Vậy mà, đáng quý thay, giữa bao nhiêu cuộc “vui tràn cung mây” ấy, có người chồng đang lắng lại để nghe được nỗi ước ao thầm kín của vợ mình:

Quanh năm chợ búa gánh gồng

Bao giờ được uống với chồng vài ly.

Chồng hiền chẳng nói làm chi

Vợ ngoan mà chẳng mấy khi rỗi ngày!

Một  mong ước thật dễ thương! Chỉ được ngồi uống với chồng vài ly thôi. Vài ly rượu đủ để xua tan bao nỗi nhọc nhằn, vất vả trong cuộc mưu sinh “quanh năm” ấy. Vài ly để vợ chồng có dịp  lắng lại trong nhau chữ tình chữ nghĩa. Thế mà có được vài ly cùng nhau ấy cũng khó lắm thay! Em thì hầu như tất bật với bao công việc có tên và không tên. Ngoài chợ búa gánh gồng như bà Tú ngày xưa thân cò lặn lội “buôn bán ở mom sông”, em còn lo chuyện con cái, chuyện bếp núc, chuyện con lợn, con gà... Còn anh, ngoài công việc, rảnh ra anh còn bận giao lưu, bận thơ phú văn chương, bận... tiếp rượu bạn hiền! Thế thì “bao giờ được uống với chồng vài ly” nhỉ? Và cuối cùng, mình đã chọn được thời gian rồi đấy:

Cả năm có một đêm này

Trẻ đi phá cỗ trăng ngày mười lăm

Chỉ mình – ta, dưới ánh trăng

Với chai rượu nếp sủi tăm mát lòng!

Một thời gian và không gian thật lãng mạn. Vào ngày rằm tháng Tám, trăng tròn và sáng lắm! Trăng mênh mang thả sợi bạc lên vòm lá, thả sợi vàng xuống mặt ao. Có hai không gian đối lập nhau: không gian ngoài kia, nơi sân làng, lũ trẻ nhộn nhịp, ồn ào trong tiếng cười đùa, trong tiếng reo vui bên mâm cỗ Trung thu: hồn nhiên và vô tư biết mấy! Còn không gian ở đây, giữa sân nhà mát rượi, chỉ lặng lẽ mình và ta. Dưới ánh trăng, hình như mình trẻ hơn ra? Trăng xoa bớt những nếp thời gian hằn trên khóe mắt, trặng làm dịu đi những vết nhọc nhằn in dấu trên đôi tay. Thoảng trong làn gió thu dịu nhẹ, mùi rượu nếp thơm lừng! Chưa uống mà lòng dạ đã chênh chao!

Không lời chúc ồn ào, không mạn đàm thế sự, không văn chương thơ phú. Vậy họ nói với nhau những gì trong cuộc rượu đêm nay? Ta hãy lắng nghe những lời đối thoại.

Bắt đầu là  người vợ:

Chén này tiễn biệt lưng ong

Hết thời mắt biếc đưa đong cái nhìn!

Chén này uống để mà tin

Chén này nữa... cạn đi mình... đã chưa?

Chén này... chén này... chén này nữa... Uồng đi mình ơi! Uống cho em được dịp giãi bày! Thế là em đã qua rồi thời xuân xanh mơn mởn. Từ “tiễn biệt” nghe sao buồn quá đỗi. Nhưng qui luật cuộc đời là thế. Có ai trẻ mãi không già?  Dáng em không còn eo thon mềm mại, mắt em không còn lúng liếng đong đưa.Vậy mình có còn yêu em như xưa không nhỉ? Không! Em uống chén này để mà tin. Em tin rằng thời gian có thể làm em hao gầy nhan sắc, nhưng thời gian không làm tình yêu đôi ta vơi cạn, phải không mình? Và mình cũng cạn đi để khẳng định với em điều đó nhé.

Uống cạn từng ly, nghe thấu nỗi niềm của vợ qua ánh mắt, qua hơi thở nồng nàn, qua cử chỉ ân cần trìu mến, người chồng nhìn vợ dịu dàng:

Bây giờ yêu cũng khác xưa

Không ào ạt gió, không mưa sập sầm

Ngày lo manh áo miếng cơm

Đêm nằm lắng tiếng nguồn cơn cuối đời!

Mình già rồi, anh cũng đâu còn trẻ nữa? Tình yêu của anh cũng đã lắng xuống dần theo tuổi tác. Và cái sự YÊU là thước đo sức khỏe của người đàn ông đấy. Giờ “không ào ạt gió, không mưa sập sầm” nữa. Dù không dập dồn, không ào ạt, không hối hả nhưng đằm thắm, mặn mà và sâu sắc hơn xưa. Chắc hẳn người vợ vừa mỉm cười khi nhớ lại cái thời ào ạt gió, sập sầm mưa ấy lại vừa thương chồng đến nao lòng trước lời giãi bày tâm sự:

Ngày lo manh áo miếng cơm

Đêm nằm lắng tiếng nguồn cơn cuối đời!

Trời ạ, già rồi thì cứ nhận già đi cho tiến bộ, đằng này lại còn đổ lỗi một chút cho  cuộc sống nhiều lo toan, trăn trở! Rõ ghét! Nghĩ thầm thế thôi, rồi vợ lại nhìn chồng âu yếm, mắt lấp lánh ánh trăng:

Rót đầy... em chả thích vơi

Chỉ riêng chồng – vợ, ai cười chi ta!

Vợ chồng gắn bó bao năm, ta hiểu mình, mình hiểu ta. Cũng chả phải giữ gìn ý tứ như thuở mới yêu nhau. Em cũng chả cần phải tỏ ra rụt rè, e thẹn làm duyên làm dáng mà chi nữa. Già rồi, cái tình cạn, cái nghĩa đầy. Và trong thoáng chút nhớ về ngày xưa ta yêu nhau ấy, người vợ bỗng tự nhiên chạnh lòng! Một chút tủi hờn, một chút trách móc nhưng hiện ra trong đôi mắt là sự nũng nịu đáng yêu:

Đừng chê em dại, em già

Một thời em cũng là hoa của mình!

Nếu xét về trường từ vựng thì từ “dại” thuộc trường tính cách, còn “già” thuộc trường hình thức, “hoa” cũng thuộc trường hình thức (trong nghĩa ẩn dụ). Vậy nên, trong phép tương phản đối lập ở đây, theo tôi nên thay từ “dại” bằng từ “ xấu” thì phù hợp hơn.

Nghe vợ nũng nịu dỗi hờn, tự nhiên chồng thấy yêu vợ mình đến lạ! Và dưới ánh trăng đêm nay, trong nồng nàn men rượu đêm nay, người chồng ngắm vợ và thảng thốt, ngỡ ngàng nhận ra:

Bây giờ mới thấy mình xinh

Có say thì cũng say tình... mình ơi!

Anh nói thực lòng đấy mình ạ. Không phải nói trong men rượu mà nói trong men tình! Vợ nghe chồng nói mà thấy lòng rạo rực dâng trào hạnh phúc! Đi gần trọn cuộc đời bên nhau, những phút giây như thế này, những lời nói như thế này cũng không nhiều lắm đâu. Trên trời, trăng mười rằm vẫn trôi nhẹ giữa những đám mây mùa thu bồng bềnh. Dưới sân, bóng đôi ta quyện hòa và tâm hồn ta  bồng bềnh mơ  thực:

Ta mình nâng chén kề môi

Rượu suông nhắm với bồi hồi ánh trăng!

Không phải chỉ nhắm với ánh trăng đâu! Sau một chén rượu nồng, ta còn gắp cho nhau hạt yêu, hạt quý, ta gắp cho nhau hạt nghĩa, hạt tình. Hạt thơm ngạt ngào trong  gió thoảng mùa thu!

Tôi đã từng biết và “mê” Thái Tâm từ những truyện ngắn mang đậm bản sắc văn hóa Thái. Thỉnh thoảng có “liếc” qua đôi bài thơ của anh. Nhưng từ khi may mắn được đọc tập bản thảo TỰ HÁT RU MÌNH  mà tôi vẫn gọi là LỤC BÁT THÁI TÂM (gồm 20 bài thơ, nghe bảo chưa có tiền để in!), tôi mới chú ý nhiều hơn đến những bài lục bát của tác giả. Thơ lục bát của anh tuy chưa thật sự ngọt ngào và từ ngữ chưa thật gọt giũa trau chuốt như những nhà thơ chuyên nghiệp khác nhưng nó lại có sự dịu dàng, đằm thắm và cũng không kém nồng nàn. Và chỉ cần thế thôi, đủ để đánh thức bao con tim đang còn yên ngủ!

Tháng Tư- 2013

Hồ Nhật Thành